zaterdag 25 augustus 2012

Hardlopen door de geschiedenis van de Slag om Arnhem

English post available on RunningDutch.

September staat voor de deur. Voor mij is dit de maand van alle activiteiten rond de Slag om Arnhem. Dit begint met de Airborne Wandeltocht op de eerste zaterdag van de maand.
Jammer genoeg mag je op die dag niet hardlopend deelnemen wat ook niet echt zou lukken met 30.000+ deelnemers op de route van 10, 15, 25 en 40 kilometer. Toch loop ik nog regelmatig hard in die omgeving waar ik oorspronkelijk vandaan kom.

Er is slechts 1 keer een sponsorloop georganiseerd om geld op te halen voor veteranen. Daarbij is meegelopen met lopers die in estafettevorm terugkwamen van de London Marathon. De laatste etappe was van Arnhem naar Oosterbeek onder de noemer Airborne Run. Ik heb het T-shirt nog steeds (zie foto) want dit was mijn eerste loopje en de start van mijn 'loopcarriere'.

Nu heb ik op Runkeeper een route aangemaakt onder de naam 'Battlefield Run: Oosterbeek / Arnhem 1944'. Ook heb ik dezelfde route beschikbaar via MapMyRun (daar kan je ook gelijk een gedetailleerde routebeschrijving uitdraaien). Het is een route geworden van ruim 30 kilometer dus een perfecte duurloop in voorbereiding van een najaarsmarathon. De route gaat overwegend over fietspaden of rustige wegen. Slechts een paar stukken zijn onverhard. Wel zit er hier en daar behoorlijk wat hoogte verschil in dus verkijk je daar niet op!

Dus voor iedereen die een keer in een andere omgeving wil trainen kan deze route als inspiratie dienen. Ik begrijp dat gelijk een 30+ misschien voor een aantal mensen wat ambitieus is dus kan je natuurlijk afsteken. Hieronder zal ik de route beschrijven en plaatsen in de historische context. Ook zal ik aangeven waar je kan afsteken om de route in te korten. Veel loopplezier!


Find more Run in Arnhem, Netherlands
Heb je zin om een keer hier met mij deze route of een andere route te lopen? Laat het weten via een reactie en we spreken wat af!

Over de Slag om Arnhem

Hier heel kort de historische context. In een poging snel door te stoten naar Noord Duitsland aan het einde van de Tweede Wereld Oorlog werd operatie Market Garden opgezet. Over een route vanaf de Belgische
grens tot aan Arnhem werden parachutisten gedropt om de bruggen over de rivieren en kanalen in handen te krijgen.
De drop- en landingszones in het oorspronkelijke plan
(bron: pegasusarchives.org)

Zo ook bij Arnhem. De dropzone's lagen vrij ver van de brug ten westen van Oosterbeek.

Een deel van de Engelse luchtlandingstroepen slaagde erin de brug te bereiken. Het overgrote deel werd tegen gehouden door onverwacht sterke tegenstand van rond Arnhem gelegerde SS-troepen. Een groot deel van de gevechten heeft zich dan ook in Oosterbeek voltrokken.

Ook Driel werd strijdtoneel toen daar uiteindelijk de Poolse troepen landen die in Engeland vertraagd waren door de mist en ze niet meer konden landen op de oorspronkelijk geplande dropzones.
De routes naar de brug, Leopard, Tiger en Lion
Mijn looproute voert je langs dropzone, het Airborne Museum, door Oosterbeek en langs de route naar de brug in Arnhem. Ook kom je uiteindelijk op de oorlogsbegraafplaats.

Wil je vooraf meer leren over de slag dan kan je natuurlijk terecht op Wikipedia, de uitgebreide site MarketGarden.com of voor het lopen het Airborne Museum bezoeken. Op die manier geef je het lopen in deze zeer mooie omgeving (ik ben niet objectief maar het is echt mooi;p) een extra dimensie.

 

De route

Ik heb gekozen voor een start bij Hotel West End langs de Amsterdamse weg. Deze weg was de route naar Arnhem vanaf de landingsterreinen op de Ginkelse Heide. Deze noordelijke route heette de Leopard Route. Bij het hotel is een parkeerplaats. Mocht daar geen plaats zijn rijdt dan even door het sportpark Papendal op daar zijn ook nog parkeerterreinen. 

Je start langs de Amsterdamse weg in westelijke richting. Blijf op het fietspad aan de zuidkant van de weg (linkerkant). 
Na 1 kilometer sla je linksaf de Wolfhezerweg op. Het duurt niet lang of je ziet een eerste 'monument' in de vorm van een gigantische afbeelding van een 'Glider', de grote zweefvliegtuigen die gebruikt werden om zwaarder materieel in te vliegen en die hier links van de weg zijn geland. 
Vervolg de weg totdat je bij het spoor komt. Sla direct over het spoor rechtsaf en volg het fietspad langs het spoor.

Zodra links van de weg (iets meer dan een kilometer nadat je het fietspad bent opgegaan) het bos plaats maakt voor open velden kan je oversteken en het pad in lopen dat op de grens van bos en veld naar het zuiden loopt.

Het pad maakt een knik naar rechts. Je loopt nu over de landingsterrein waar ook Gliders zijn geland. Vergelijk de uitsnede van de route met satelietafbeelding maar eens met de archieffoto.
Route uitsnede

Archieffoto
Volg het pad. Het maakt weer een knik, nu naar links en dan volgt een haakse bocht naar rechts. Even later kan je linksaf, tussen de golfbanen door naar een sportpark. Je loopt hier langsop. Bij het clubhuis van de golfbaan linksaf tussen het sportveld en de parkeerplaats en rechtdoor de Ginkelseweg in. Je hebt nu ~ 7Km erop zitten.

Je hebt nu meerdere langsdingsterreinen gezien. Vanaf deze omgeving vertrok het 2nd battalion naar de brug via de zuidelijke 'Lion' route. Deze wordt nu voor een deel gevolgd (voor zover de veranderde situatie dit toe laat).

Loop de Ginkelseweg uit totdat je op de Bennekomseweg uitkomt.

Neem het fietspad rechtsaf en loop dit uit tot de grote weg (Utrechtseweg). Steek over en ga op het fietspad linksaf richting de brug van de snelweg.

Alternatief is om even rechtsaf )nog geen 100 meter' de Bennekomse weg op te lopen totdat je na enkele tientallen meters links het Airborne Monument ziet van Heelsum. Vervolg daarna je route via de Utrechtseweg.

Zodra je onder de brug door bent neem je de eerste afslag rechtsaf (Doorwertsestraat). Op de T-splisting sla je linksaf (nog steeds Doorwertsestraat). Na ~100 meter sla je rechtsaf (Roggekamp) voor de eerste echt klim en afdaling in de route. Na het tunneltje onder de weg door sla je linksaf en dan is het lange tijd 'immer gerade aus'.

Je loopt achtereenvolgens over de Roggekamp, steek de kruising over en volg de W.A. Scholtenlaan door bos, langs een sportpark en door Doorwerth. Net buiten Doorwerth gaat deze weg over gaat in de Oude Oosterbeekseweg (hier is de weg even opgedeeld in twee smalle rijstoken met een groenstrook in het midden).


Ook deze blijf je volgen voor een lekkere afdaling. Bij de voorrangsweg houd je rechtsaan. Dit is nog steeds de  Oude Oosterbeekseweg. Rechts krijg je een zijweg en een restaurant (de Valkenier) en voor je doemt een volgende klim op. Zet je schrap want je mag inderdaad rechtdoor. Na een bocht naar links kom je op een kruising en sla je rechtsaf het fietspad op.

Na enkele tientallen meters ga je rechtsaf het terrein van de Westerbouwing op. Loop door tot aan het restaurant zodat je van het uitzicht kan genieten. Het uitzicht is niet alleen mooi. In september '44 was dit terrein na een paar dagen veroverd door de Duitsers die daarmee de Rijn overzagen en voorkwamen dat de Polen, die bij Driel aan de overkant waren geland de Rijn konden oversteken via het Drielseveer dat je aan de voet van de heuvel kan zien.

Je gaat weer terug naar de weg en slaat rechtsaf om de heuvel af te lopen naar de kruising. Steek over en ga rechtdoor. Na 50 meter sla je linksaf het pad in met links de weiden en rechts bouwland. Na opnieuw zo'n 50 meter krijg je bos aan je linkerhand. Hier zijn in het bos nog de schuttersputten te herkennen die de Engelse soldaten hier groeven om stand te houden tegen de Duitsers. Volg het pad zodat je het bouwland rechts houd en buig rechtsaf zodra dit kan. Volgt dit pad totdat je op asfalt komt. Ga hier linksaf over de Hemelseberg. Aan het eind op de T-splitsing linksaf verder omhoog de Hoofdlaan op.

Loop deze uit tot de grote weg (Utrechtseweg) en dan rechtsaf. Even later krijg je rechts het Airborne Museum. Tijdens de oorlog was dit het hoofdkwartier van de luchtlandingstroepen. Loop om het Museum heen en terug naar de weg. Deze weg was de middelste route naar de brug genaamd 'Tiger'.

Tegenover het museum zie je 'de Naald' het Airborne Monument waarvoor in september 1945, een jaar na de slag al de eerste steen werd gelegd in de aanwezigheid van veel Airborne Soldaten die in Oosterbeek waren voor een analyse en het opnemen van de film Theirs Is The Glory. Een film over de slag gefilmd met soldaten en burgers die het zelf mee hebben gemaakt en gefilm in de ruines van Oosterbeek.

Vervolg de Utrechtsweg tot aan een kruising met stoplichten. Van deze kruising is een schilderij gemaakt met de situatie in 1944. Het huis links op het schilderij is tot de dag van vandaag terug te herkennen. in de tuin van het huis op de andere hoek (net niet zichtbaar op het schilderij) genaamd Quatre Bras staat een monumentje voor de troepen die deze regio van de zo geheten perimeter verdedigde, de 21ste Onafhankelijke Parachutisten Compagnie.
Je bent hier op ruim 15kilometer. Is dit genoeg? Dan ga je hier richting het noorden de Stationsweg op, dan ben je na ongeveer 3 kilometer weer terug bij het startpunt.

Het huis rechts is vervangen door het huidige restaurant Schoonoord. De pelgrimsplek waar alle veteranen, of inmiddels hun kinderen en kleinkinderen hun biertje halen in september. Sla hier rechtsaf en na 100 meter linksaf de Paasberg op. Tijdens de gevechten was dit de grens van de Perimeter. Rechts Engels, links Duits. In de tuin van nummer 17 staat opnieuw een klein monumentje in de vorm van een herinneringsvaas. In een kleine kelder zaten tijdens de gevechten 13 burgers (onder wie kinderen) terwijl boven hun hoofd de Engelsen vochten.

Loop de Paasberg uit rechtdoor de Jagerskamp op de heuvel af. Loop onderaan de bult min of meer rechtdoor via de Weverstraat verder de heuvel af. Sla dan op de kruising linksaf maar houd gelijk weer rechtsaan en vervolg je afdaling via de Weverstraat. Ook in dit gebied is hard gevochten zoals uit de foto blijkt.

Onderaan de Weverstraat zie je rechts de Oude Kerk met rechts daar van een huis dat in die tijd diende als veldhospitaal. De bewoonster Kate ter Horst kreeg de bijnaam 'Angel of Arnhem'. In de film een 'Brug te Ver' werd haar rol vertolkt door Liv Ullmann.

Wij slaan echter linksaf via de Lion Route verder naar Arnhem. We lopen nu min of meer rechtstreeks naar de brug door zo veel mogelijk langs de uiterwaarden onze weg te vervolgen. Onder de spoorbrug door waar de Benedendorpsweg over gaat in de Klingelbeekseweg. De spoorbrug rechts werd door de Duitsers opgeblazen. Na 1,5km gaat deze weg over in de Hulkesteinseweg. Sla aan het eind hiervan rechtsaf en houd even later rechts aan om verder te gaan via 'Onderlangs'. Vlak voor de nieuwe brug heb je de mogelijkheid om op de kade te komen. Je hebt nu 21km erop zitten. Loop via de kade naar de beroemde boogbrug.

Vlak voor de brug sla je linksaf naar de Berenkuil en 'verkeersplein' van fietspaden. Hier staat het Arnhemse Airborne monument. Dit is een van de pilaren van het Paleis van Justitie dat in de oorlog werd vernield. Je hebt nu ruim een halve marathon achter je gelaten.

Vanuit de Berenkuil loop je langs het park dat het centrum van de stad omsluit over de Velperbinnensingel en Jansbinnensingel naar het Willemsplein en het station van Arnhem. Daar vervolg je de route via de Utrechtsestraat.
Mogelijk dat je nog gebouwen herkent van de zwart wit foto hiernaast. Via deze route probeerden de troepen vnauit Oosterbeek door te breken naar de troepen die wel bij de brug waren gekomen.

Na een meter of 400 - 500 heb je aan de rechterkant het voormalige Sint Elizabethgasthuis, tijdens de slag zijn hier veel gewonden naar toegevoerd waar ze verplaagd werden door Engelse en Nederlandse artsen en verplegend personeel. Hoewel het gebouw nu woningen bevat, is het aan de buitenkant nauwelijks veranderd.

Direct na het 'ziekenhuis'sla je rechtsaf de wijk Lombok in. Deze straat heet de Zwarteweg. Op nummer 14 heeft de Britse generaal Urquhart zich enige tijd verborgen gehouden toen hij in een poging in contact te komen met de troepen in Arnhem zich moest verbergen voor de Duitsers. In de film "Een brug te ver" is dit zien waar Sean Connery als Urquhart vanuit het huis een Duitser neerschiet (gefilmd in Deventer).

Loop de straat uit tot een het spoor en sla linksaf langs het spoor, rechtsaf de brug over en gelijk over de brug weer links.
Als de weg naar rechtsbuigt, van het spoor af, kan je linksaf de Diependaalsweg in. Deze loop je af totdat je onderaan de helling linksaf onder het spoor door kan. Ga daarna gelijk weer rechts de bult op langs het spoor.
Bovenaan deze pittige klim ga je de brug weer over, over het spoor en direct linksaf over het zandpad langs het spoor. Zodra je hier op een verharde weg uitkomt zie je gelijk links de Airborne Begraafplaats. Daarliggen de Britse en Poolse militairen (voor meer over de Poolse bijdrage verwijs ik graag naar Polen in Beeld). begraven die tijdens de slag sneuvelde. Daarnaast liggen er nog militairen die sneuvelde in april 1945 bij de definitieve bevrijding.
Je vervolgt de route langs het spoor.
Bij een brug aan je linkerhand bij station Oosterbeek ga je rechtsaf de Dreijenseweg op. Ook hier is in september hard gevochten door troepen die via de noordelijke route probeerde Arnhem te bereiken maar hier moesten afbuigen naar Oosterbeek om zich daar te voegen bij de andere para's.

Loop de Dreijenseweg af tot vlak voor de grote kruising met verkeerslichten, een pizzarestaurant en benzinestation. Ga de weg in links naast het pizzarestaurant, de sportlaan. Je loopt nu de terreinen op van de Johannahoeve. Hier landde op 19 september Gliders met Poolse troepen te midden van hevige gevechten tussen de Britten en Duitsers. Op de eerste kruising sla je rechtsaf de bult op. Bovenaan de bult loopt deze weg dood op de doorgaande weg. Sla hier linksaf het fietspad op en loop de laatste paar honderd meter terug naar je startpunt.

Hopelijk heb je 'genoten' van de loop, de omgeving en de bijzondere geschiedenis van dit gebied.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten